'Max Havelaar' geschreven door Multatuli

Over Multatuli

Eduard Douwes Dekker was een schrijver die bekend is geworden onder het pseudoniem Multatuli. Hij is geboren in Amsterdam op 2 maart 1820 als vierde kind in het gezin van scheepskapitein Engel Douwes Dekker en Sytske Eeltjes Klein. Eduard volgt 3 klassen op de Latijnse school en een opleiding op een handelskantoor, maar helaas zonder succes. Op negentienjarige leeftijd startte hij met zijn baan als ambtenaar in Nederlands-Indië. Hij schrok van de situatie die zich afspeelde in Nederlands-Indië, vooral omdat de situatie werd veroorzaakt door het koloniale bewind Nederland. Hij was werkzaam in het district Natal aan de westkust van Sumatra. Door de slechte financiële situatie in Natal werd hij overgeplaatst naar Batavia. Hij verricht daar enige kleine baantjes in het bestuur op Java, daarnaast trouwt hij in 1846 met Everdine barones van Wijnbergen. Samen krijgen ze twee kinderen. Van het jaar 1853 tot 1855 bevinden zij zich in Nederland, nog steeds heeft hij moeite om met geld om te gaan. Ze keren belast met schulden terug naar Indië. In het district Lebak wordt Edward Douwes Dekker assistent-resident. Hij loopt daar een groot aantal mistoestanden tegen het lijf van de inlandse hoofden jegens de plaatselijke bevolking. Hij wordt vanwege zijn kritische houding in het jaar 1856 ontslagen. Hij keert daarom alleen terug naar Europa en later werd hij gevolgd door zijn kinderen en vrouw in 1859. Hij schrijft daarna de boeken Max Havelaar, zijn Minnebrieven en zeven delen Ideën. In de rest van zijn leven wijdt Max Havelaar zich verder aan zijn schrijverschap en hij woont vanaf 1866 in Duitsland. In 1874 overlijdt Tine in Italië. In zijn laatste jaren heeft hij een relatie met Mimi Hammink Schepel, zijn voormalige maîtresse. Max Havelaar overlijdt in Ingelheim am Rhein op 19 februari 1887.

Het verhaal

Een makelaar in koffie, genaamd Batavus Droogstoppel, woont op Lauriergracht 37 in Amsterdam. Hij schrijft dat hij een boek wil gaan schrijven over de koffiecultuur. Hij heeft van een oude schoolvriend een heel pakket oude schrijfsels gekregen. De oude schoolvriend kwam hij tegen op straat. Hij was armoedig gekleed en droeg een sjaal, daarom noemde de makelaar in koffie hem al snel 'Sjaalman'. Er kwamen een aantal geschriften over koffie in het boek voor, waardoor de makelaar in koffie geïnteresseerd raakte in het boek. Hij ziet het in elkaar zetten van het boek als een lastige opgave en schakelt daarom daarvoor zijn jongste bediende Stern in. De lezer krijgt hierdoor een boek in een boek te lezen. 

Het samengestelde verhaal gaat over Max Havelaar, oftewel de Sjaalman. Max Havelaar wordt in het boek actief als bestuursambtenaar in de hoofdplaats van Lebak, Rangkas Betoeng. Havelaar heeft de archiefstukken van zijn voorganger Slotering gelezen, daardoor weet hij van de machtsmisbruik die plaats vindt in Lebak. Al snel komt Max Havelaar in aanraking met een vervelende inlandse regent, de Adhipathi Karta Nata Negara. Max Havelaar beschuldigt hem van corruptie en machtsmisbruik. Max Havelaar zijn superieur Slijmering is ook op de hoogte van de wantoestanden, maar heeft nog geen maatregelen genomen.

Max Havelaar wilt bewijzen dat de inlandse regent de bevolking uitbuit, maar hij heeft geen bewijs. 's Nachts komen er diverse bewoners van Lebak bij Max Havelaar zijn huis klagen en Max Havelaar probeert ze allemaal zo zorgvuldig mogelijk te helpen. Één van de klagende bewoners is Saïdjah. Hij ploegt voor zijn vader hun rijstveld met een buffel. Net als de vorige buffel wordt de buffel door de inlandse regent afgepakt. Enige tijd later vlucht de vader van Saïdjah, omdat hij de landrente niet kan betalen. Hij wordt gepakt en sterft in de gevangenis. Saïdjah's moeder sterft van ellende. Saïdjah wordt verliefd op een meisje, genaamd Adinda. Hij vertrekt naar Batavia om geld te verdienen en na 3 jaar zal hij terugkeren om met Adinda te trouwen. Hij geeft haar voor zijn vertrek een stuk van zijn hoofddoek. Hij verdient veel geld in Batavia en hij reist na 3 jaar werken weer terug naar Lebak. Als hij thuis komt zijn Adinda en haar huis onvindbaar. Saïdjah doolt wanhopig rond en hij vindt in een brandend huis Adinda's lijk. Mevrouw Slotering is bang dat Max Havelaar wordt vergiftigd, net als haar man. Havelaar dient een schriftelijke aanklacht in bij de heer Slijmering. Meneer Slijmering reageert heel erg verontwaardigd. De resident komt naar Rangkas Betoeng om ervoor te zorgen dat Max Havelaar zijn aanklacht intrekt. Max Havelaar weigert om zijn klacht in te trekken, daarom moet de zaak door een hogere instantie behandeld worden. Max Havelaar moet van de gouverneur-generaal overgeplaatst worden naar Ngawi, maar Max Havelaar vraagt zelf al ontslag aan. Hij doet nog één poging om de streek Lebak te redden, hij vraagt een gesprek aan met de gouverneur-generaal. De gouverneur-generaal is helaas te druk om hem te ontvangen en Max Havelaar vertrekt daarom naar Nederland. 

Multatuli schrijft aan het eind van het verhaal dat de Javaan geholpen moet worden. Multatuli wil met dit verhaal de wantoestanden in Lebak onder de aandacht brengen. Multatuli dreigt ook dat als zijn verhaal niet geloofd wordt, hij bereidt is het verhaal te vertalen naar andere talen.

De tijd

Het boek 'Max Havelaar' is geschreven in de periode van de Romantiek. De Romantiek was een periode waarin er een grotere aandacht voor gevoelens ontstond en waarin men zich ging richten op onontdekte gebieden. Deze twee kenmerken zijn beide zichtbaar in het boek 'Max Havelaar'. De wantoestanden die in Lebak plaatsvonden worden aangekaart in het boek. Max Havelaar maakt zich grootse zorgen om de toestand waarin de bevolking van Lebak zich verkeerd. Het kenmerk gevoel komt daardoor duidelijk terug in het boek. Men ging zich ook heel erg richten op onontdekte gebieden in de Romantiek. Max Havelaar was actief op Java in de streek Lebak. De positie van waaruit hij werkte lag ver bij het veilige Nederland vandaan en het was een nieuw gebied voor Max Havelaar. In de 19e eeuw werd van de schrijvers verwacht dat ze nationalisme in hun boeken toonden en dat de schrijvers zich aan de normen en waarden hielden. Multatuli trok zich daar niets van aan en gaf juist heel erg scherpe kritiek op Nederland. In de periode waarin Max Havelaar geschreven is was het heel erg gewoon om de natuur op een uitgebreide manier te beschrijven. De natuur in Indonesië wordt uitgebreid beschreven in het boek, waardoor duidelijk zichtbaar is dat 'Max Havelaar' in de Romantiek is geschreven.

Brief van mevrouw Slotering aan Max Havelaar

Geachte Excellentie Max Havelaar,

Uwe Excellentie verdient ontzettend veel respect.U heeft een lieve vrouw en een prachtige zoon. U heeft een redelijk stabiele financiële situatie, u hoeft geen honger te lijden. U woont hier op een prachtige locatie in Indonesië en ik denk dat u deze plek voorlopig nog lang niet wilt verlaten. Begrijpelijk. Ik wil u toch in deze brief een belangrijke boodschap op het hart drukken.

 Na de dood van mijn liefste man krijg ik een dubbel gevoel  bij uw functie. De bevolking van Lebak is arm en heeft u nodig. U bent iemand die oog heeft voor arme mensen en hun gevoelens. Ik heb daarom alleen maar respect voor u. Mijn echtgenoot wilde de bevolking ook helpen. Op het diner met de regent is zijn liefdadigheid hem fataal geworden. Ik raad u aan daarom uiterst goed op u zelf te letten en geen risico te lopen. Uw familie is u veel meer waard, dan de bevolking van Rangkas-Batoeng. Ik vertrouw erop dat u op u zelf en uw familie let. Laat u alstublieft niet hetzelfde overkomen als mijn man is overkomen. De functie die u vervult is die gebeurtenis niet waard. De dood van mijn man heeft mij wakker geschud en bang gemaakt. Ik heb geen invloed op de daden die de regering gaat verrichten. Momenteel heeft niemand invloed op de daden van de regent, behalve de regent zelf. Het is daarom zeker van belang dat wij als levenden alert blijven en zo voorkomen dat wij in de val van de regent trappen. Immers, voorkomen is beter dan genezen. Indien u in de komende periode wordt uitgenodigd voor een diner bij de regent wil ik u waarschuwen. Mijn man is ontzettend ziek teruggekeerd van het diner en in zijn bed overleden. De oorzaak is nooit helemaal duidelijk geworden, maar ik ga ervan uit dat de regent van de oorzaak weet. Ik wil u daarom waarschuwen voor de plannen van de regent. Voorkomen is immers beter dan genezen. Laat de dood van mijn man een waarschuwing voor u zijn.

Wees alstublieft op uw hoede de komende tijd en denk naast aan de bevolking, ook aan u zelf.

Hartelijke groeten,

Mevrouw Slotering.

Brief van Max Havelaar aan mevrouw Slotering


Geachte mevrouw Slotering,

Allereerst wil ik u hartelijk bedanken voor uw brief. Uw brief heeft veel wakker geschud bij mij. Ik ben verrast door de gedachtes van u over de regent, maar toch niet helemaal verbaasd. Ik heb zelf al ongeveer dezelfde gevoelens gevoeld in de buurt van de regent. De regent komt op mij over als een aardig, gevoelig en kwetsbaar persoon. Inmiddels ben ik erachter dat dit een houding is en dat velen van de mensen die onder hem staan die houding als een gegeven nemen.

Ik ben me bewust van de dood van uw man. Ik ben wel geschrokken van de oorzaak. Bedoelt u dat de regent uw man heeft willen vermoorden? In dat geval heeft hij een misdaad gepleegd. Het is onverantwoordelijk om als mens dit soort daden te verrichten en al helemaal in zijn functie is het verrichten van dit soort daden onverantwoordelijk. We zullen er hoognodig voor moeten zorgen dat hij uit zijn ambt wordt gezet, indien hij deze moord heeft gepleegd. Ik ga er alles aan doen om meer informatie in te winnen over de moord, hij mag er niet onderuit komen. De bevolking van Rangkas-Batoeng wordt arm en klein gehouden door het bestuur van de regent. De regent heeft hier absoluut niet het recht tot en we moeten voorkomen dat dit nog een keer gebeurd.

Ik ga zeker alert zijn tijdens het diner. Ik bedankt u hartelijk voor het schrijven van deze brief.

Met vriendelijke en hartelijke groet,

Uwe Excellentie Max Havelaar.

                                                             

                                         Vrijheid
                                             

Het is een woord met 8 letters en twee klanken. Vrijheid. In de periode tussen 1938 en 1945 hebben wij als mensheid geen vrijheid gekend. De bevolking zat opgesloten tussen de doorzichtige muren die gecreëerd waren door Hitler. Iedereen moest zich aanpassen aan de ideologie van Hitler. Het uiten van je mening in het openbaar werd geaccepteerd zolang je het eens was met Hitler. Er waren weinig mogelijkheden voor de bevolking, behalve meewerken aan de ideologische samenleving waarvan Hitler wilde dat die ontstond.

De betekenis van vrijheid is voor iedereen persoonlijk. Vrijheid betekent voor mij het ontplooien en ontwikkelen van jezelf op een manier waarbij je zo min mogelijk anderen lastig valt en toch jezelf goed kan ontwikkelen. Het is van belang om altijd aan jezelf te blijven denken, ongeacht de situatie waarin je zit. Daarnaast is het van belang om voor een goed gevoel van eigenwaarde aan je medemens te denken, zodat ook zij zichzelf goed kunnen ontplooien en ontwikkelen. Iedereen moet de kans krijgen om een gevoel van vrijheid te ervaren.

Denken in mogelijkheden kost minder energie dan denken in belemmeringen. Je ‘vrij’ voelen staat voor mij gelijk aan het denken in mogelijkheden, want wie denkt in belemmeringen zal zich hoogstwaarschijnlijk opgesloten voelen. De belemmeringen zorgen vaak voor een neerslachtig en negatief gevoel, terwijl mogelijkheden en keuzes voor een gelukzalig gevoel kunnen zorgen. Een gevoel van vrijheid staat gelijk aan een gevoel van mogelijkheden, je kunt je immers ontplooien op de manier waarop jij jezelf wilt ontplooien. Een gevoel van vrijheid zal daarom veel meer energie geven en op den duur voor een gelukzalig gevoel zorgen.

Vrijheid is voor mij van belang. Als ik geen vrijheid heb voel ik mij opgesloten en geïsoleerd. Het ontbreken van vrijheid zorgt voor het ontstaan van een neerslachtig gevoel. Denken in mogelijkheden levert immers ook veel meer energie dan denken in belemmeringen. Ik ben bereid ervoor te zorgen dat iedereen zich vrij voelt. Ik probeer een gevoel van vrijheid voor iedereen te creëren door mensen een kans te geven, open te staan voor wat de wereld mij te brengen heeft en door niemand te vooroordelen. Iedereen heeft recht op het gevoel van vrijheid.