Literatuurgeschiedenis periode 4: de Romantiek.

Literatuur als politiek.
1. Hoe kan het dat een gedicht over het verleden, als dat van J.F. Helmers, tot een bevel tot arrestatie kan leiden?
Het gedicht toont aan dat J.F. Helmers duidelijk tegen de Fransen is. Fransen zagen het gedicht als een bedreiging, omdat ze bang waren dat mensen overtuigd zouden worden door het gedicht. De Fransen wilden namelijk niet dat de mensen zich tegen de Fransen zouden keren.
2. Zoek op in welke tijd er ook censuur was op literatuur. Welke Nederlandse schrijvers hebben speciaal geleden onder die censuur? 
Er was in de Tweede Wereldoorlog ook sprake van een strenge censuur. Vooral de Joden hebben geleden onder deze censuur.
3. Wat was Het paard van Troje waarover Pieter van Woensel schrijft? Geef een korte moderne weergave van de inhoud van het fragment uit De Lantaarn, met name van het deel over de pauw en de slang.
De Fransen hielpen de Patriotten gedurende een lange tijd om ervoor te zorgen dat de Patriotten de Fransen konden afzetten, ze wilden namelijk meer vrijheid. Toen de Patriotten waren afgezet namen de Fransen plots het bestuur over. De Fransen worden in het gedicht met de pauw vergeleken omdat ze net zo trots waren als een pauw. De Fransen worden ook met een slang vergeleken, omdat de Fransen Nederland overnamen toen ze de kans zagen.

Romantiek in Nederland.
1. Hoe is het mogelijk dat de Romantiek tegelijkertijd originaliteit eist en toch zich verdiept in het verleden?
Kunstenaars werden gefascineerd door onverklaarbare dingen in het heden. De gebeurtenissen in het heden leverden hen dus inspiratie op. Toch werd daarnaast in de kunst van het heden de kunst van het verleden hergebruikt. De architectuur oriënteerde zich bijvoorbeeld op de stijl van het verleden.
2. Lees Guy de Vlaming van Nicolaas Beets in de DBNL. Leg uit welke van de vier kenmerken van de Romantiek je in dit lange gedicht terugvindt. Licht ze toe met passages.
"Waar ge, als de Maan door 't venster speelde" , in deze zin wordt een typisch romantische element genoemd. Namelijk de vermelding van de natuur. De natuur stond heel erg centraal in de Romantiek. Het gedicht gaat over een kruisridder die ervan wordt verdacht dat hij zijn dienstmeisje en zijn vrouw heeft vermoord. Hij probeert deze beschuldigingen te ontvluchten en raakt in een psychose: hij wordt gek. Een paar kenmerken van romantiek zijn: originaliteit, krankzinnigheid, wilde liefde. Deze man werd wild van vrouwen, deze elementen komen terug in het gedicht.
3. Lees de themapagina de historische roman. Leg uit hoe contrastwerking voorkomt in het fragment uit de roman De pestilentie te Katwijk van Aernoud Drost.
Het fragment gaat als volgt:
"Dood… mijne moeder dood. Lacy! Wij zijn enkel kaf. Moeder! Moeder! Ook u nam de pestilentie in haaste van mij weg! Ai, troost mijne arme ziel, lieve God! Nu heb ik alles verloren!’
Luid schreiende verborg eene jonge vrouw haar bleek gelaat in het voorschoot: terwijl zij met de linkerhand op eene doodkist rustte. Deze was op een paar schragen in eene donkere schuur nedergezet; de schemering zoude er haar slechts flauw hebben doen onderscheiden, indien geen heldere zonnestraal door eene der spleten van het houten dak was ingevallen. Zij verlichtte het lijk der oude moeder, en eindigde op haar loodkleurig gelaat. Akelig vertoonden zich de blauwe pestvlekken bij dat schijnsel; de linnen doodsmuts glansde grillig wit. Dat vroolijk licht der zon was vreeselijk! Het is soms, of de onverschillige Natuur onze smart meedoogenloos bespot"
Een aantal contrastbeschrijvingen zijn "schemering" en "zonnestraal" en nog een contrast is "blauwe pestvlekken" en "grillig wit".De meeste contrastomschrijvingen dragen bij aan het nauwkeuriger beschrijven van de plaats.

Tachtig: de beuk erin.
1. Met welke stroming in de poëzie die we eerder hebben gezien brak Tachtig met name? In welke opzichten?
De tachtigers zetten zich vooral af tegen het realisme. De poëzie ging niet meer over de maatschappij, maar vooral over de natuur en over het moment.
2. Zoek zelf een voorbeeld van woordkunst in Een liefde van Lodewijk van Deyssel. Licht toe met voorbeelden waar je van woordkunst kunt spreken. 
De schrijver gebruikt een slingerende schrijfstijl. Bijvoorbeeld bij de beschrijving van iemand die in de tuin zit wordt een persoonlijke sfeer gecreëerd, geen zakelijke sfeer. De schrijfstijl wordt ook wel impressionistisch genoemd. 
3. Zoek een gedicht van Tollens over de natuur, en een van Herman Gorter. Wijs de verschillen in vorm en inhoud aan.
Mei van Gorter is een gedicht over de Nederlandse natuur. Er komen elven in voor en saters, een feest van goden in de hemel en veel bloemen. Het is het leven van de maand mei, in de gedaante van een jong meisje, met dezelfde naam. Het gedicht verhaalt haar leven in drie delen. 
Van Tollens vind ik geen gedichten over de natuur. Hij schreef meer over dingen die hem bezig houden en over dingen die de lezer zou herkennen, zoals bijvoorbeeld zijn gezin. Ook schreef hij liefdadigheidpoëzie.

Dat bliksems knappe boek: Max Havelaar.
1. Max Havelaar is een uniek boek dat toch aansluiting heeft bij stromingen in de toenmalige letterkunde. Leg uit waarom het zowel bij het Realisme als bij de Romantiek hoort.
Multatuli wilde de gebeurtenissen die plaatsvonden in Indonesië aan de bevolking laten zien. Hij wilde de realiteit aan het volk laten, daarom hoort het boek typisch bij het realisme. In het boek zijn fictie en realiteit continue met elkaar in conflict, daarom hoort het boek typisch bij de Romantiek.
2. Zoek op wat het cultuurstelsel inhield, wanneer het ingevoerd is en wanneer het afgeschaft is. 

Het cultuurstelsel was een belastingsysteem dat door Johannes van den Bosch , de gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, werd in gevoerd in 1830. Het verving het landrentestelsel. Het cultuurstelsel werd rond 1870 afgeschaft. Voor winstgevende producten, zoals koffie, bleef het stelsel langer bestaan.

Het cultuurstelsel hield in dat als een soort van pacht, de inheemse bevolking van Nederlands-Indië 20% van hun grond moesten gebruiken om gouvernementsproducten te produceren, dus producten voor de Europese markt. Hieronder viel onder andere: indigo, thee, suiker en koffie. Deze producten werden door de Nederlanders in Europa verkocht.

3. Schrijvers in de negentiende eeuw waren maatschappijgericht. Daar zit een bepaalde literatuuropvatting achter. Beschrijf hoe je literatuuropvatting is als je denkt dat je met literatuur de maatschappij kunt beïnvloeden. 

Je kan met literatuur de maatschappij beïnvloeden als je met de literatuur een mening overbrengt die mensen raakt. Het moet een mening zijn die past in de tijd waarin de literatuur gelezen wordt. Er zijn veel literaire werken geschreven die mensen de ogen doen openen, maar toch worden mensen door deze literatuur niet diep genoeg geraakt. De opvattingen uit de literatuur zijn namelijk niet toepasbaar in de hedendaagse samenleving, waardoor de literatuur de samenleving niet kan beïnvloeden.

Terug naar de realiteit.

1. Leg uit wat bedoeld wordt met 'afvallige romantici'. Waardoor is de omslag naar het realisme bevorderd?

Afvallige romantici waren dichters of schrijvers die geen aanhang van de Romantiek meer wilden zijn. Het schijnt dat de fotografie de omslag naar het realisme heeft bevorderd, omdat de fotografie de momenten uit het heden vastlegt. De vastgelegde momenten gaan over de realiteit en het heden, de fantasie heeft geen invloed op deze momenten.

2. Lees het verhaal `Wiege-Mie’ in de Betuwsche Novellen van J.J. Cremer. Geef aan waarom dit een realistische verhaal genoemd kan worden. Welke elementen dragen daar aan bij?

Cremer liet de boerenbevolking zien met dorpsverhalen. Hij schreef in het Betuws dialect en zo precies mogelijk. Hij liet ook evenementen zien zoals ze echt zouden kunnen gebeuren, met name het boerenleven. De dood is ook belangrijk in dit verhaal, aangezien de pleegouders van Wiege-Mie (Marie) overlijden.

3. Maak van het verhaal over `Wiege-Mie’ een romantisch verhaal, met behoud van de elementen van het vondelingetje, de wieg en de twee arme gezinnen waarin ze terechtkomt.

Wiege-Mie is ooit gevonden in een wiegje, vandaar dat ze Wiege-Mie wordt genoemt. Haar echte naam is Marie. Ze wordt wees op het moment dat haar ouders overlijden en wordt in huis genomen door de familie Janssen. De familie is erg arm maar toch zijn ze gelukkig. Wiege-Mie krijgt hulp van een Engel. Ze krijgt een hint in een droom dat er geld ligt in een wiegje. Ze vind het geld en zo kan de familie Janssen toch goed leven.

Gemor in de marge.

1. Wat was het gevolg van de Belgische opstand voor de literatuur?

Er werd tijdens de opstand vooral aandacht gegeven aan de verdediging van het vaderland. De literatuur veranderde door de opstand. Na de opstand werd er tijdelijk geen huiselijke poëzie gewaardeerd.

2. Op de literatuurgeschiedenispagina Romantiek in Nederland staat een citaat van Willem Bilderdijk over wat poëzie is. Hier vind je een citaat uit een gedicht van Isaac da Costa over poëzie. Vergelijk deze twee citaten. Hebben de dichters dezelfde opvatting over de dichtkunst? Hoezo wel of niet?

Ze hebben redelijk dezelfde mening. Beide streven niet naar huiselijke tevredenheid of vaderlandse rust. Ze willen allebei dichten en hun gevoel uiten, voor hun staat dit centraal. Dichten is niet bedoeld voor een maatschappelijk doel, maar het is een gevoel en een doel in zichzelf.

3. Zoek informatie over Adriaan van der Hoop jr. Zou je hem een romantische dichter kunnen noemen?

Je zou Van der Hoop jr. een romantisch dichter kunnen noemen. Een voorbeeld hiervoor is zijn opschrift Middernacht. Hij schrijft hier over een spooknacht. Dit is redelijk duister en eng, wat een van de kenmerken van de romantiek was. De romantische spooknacht is bedoelt om het noodlotsdrama dat zich voltrekt in De Renegaat, een berijmd verhaal te versterken. Aline en Fernando, die elkaar nauwelijks gevonden hebben, worden wreed door de dood gescheiden.