Van den Vos Reynaerde - Willem die Madocke Maecte

Over het boek

De thematiek 

Het thema van het verhaal is de hebzucht, list, leugens en bedrog. Iedereen wordt zo geleid door zijn hebzucht in het verhaal waardoor ze Reynaert steeds weer opnieuw vertrouwen. De leugens en het bedrog van Reynaert is het belangrijkste thema. Reynaert is erg slim en weet deze slimheid in te zetten om alles te doen wat hij wil en ondertussen te ontkomen aan de straf die hij ervoor verdient. Daarvoor bedriegt hij iedereen die hij kent. Hoewel de andere dieren weten dat hij een sluwe vos is, trappen ze toch elke keer weer in de val. 

De hoofdpersonen / personages:

Grimbeert: Dit is de neef van Reynaert en denkt hem wel over te kunnen halen. Dit lukt hem ook, maar niet perse omdat hij dat wil maar omdat Reynaert dat wil. Grimbeert accepteert het ook als Reynaert zijn zonden belijdt. Ook dit is een fout van hem, want Reynaert is erg vals en weet ook zijn neef te bespelen door te doen alsof hij zich bekeert.

Koning Nobel: In dit verhaal merk je dat de koning Nobel erg beïnvloedbaar is door wat hem vertelt wordt. Hij luistert te veel naar zijn vrouw en trapt daardoor ook in de val van Reynaert. 

Bruun de beer: Bruun is een voorbeeld van kracht maar geen kennis. Hij is een sterk dier maar laat zich makkelijk in de val lokken. Hij kan zich niet inhouden als hij hoort van honing en zet de taak om Reynaert naar het hof te brengen opzij om eerst zijn honger te stillen. Hij denkt niet na over de locatie van de honing en de gevolgen die het zou kunnen hebben als hij niet eerst zijn taak uitvoert.

Reynaerde: Hij is een slim en sluw dier. Hij weet veel van alle dieren af en zet zijn kennis in om hen te misleiden. Hij gebruikt hun eigen zwakheden om die tegen hen in te zetten. Zo weet hij bv dat de beer van honing houdt en daarvoor wel zal zwichten. Ook weet hij dat Tybeert de kuikentjes niet zal kunnen laten gaan. Hij weet wat boetedoening voor de bevolking van het dierenrijk betekent en zet ook dit in om te ontkomen aan de dood. Hij is een hele slimme, sluwe en doortrapte vos.

Mening beoordeling van het boek

Doordat het verhaal op rijm is geschreven, zit er een ritme in de tekst. Het is geschreven met veel symboliek in de zinnen die je leest. Er zitten mooie metaforen en vergelijkingen in die verwijzingen zijn naar de werkelijkheid. Niet alleen in de gebeurtenissen maar ook in de namen. Door je in het verhaal te verdiepen kun je je in de tijd van de middeleeuwen wanen en deze beter begrijpen. Het is een heel erg leuk verhaal om te lezen, met ook een duidelijk thematieke boodschap. Het is natuurlijk een beroemd verhaal uit de dertiende eeuw, oorspronkelijk gemaakt door een zekere Willem. De verhalen waren in die tijd toen overigens niet bedoeld om gelezen te worden, de verhalen werden uit het hoofd geleerd om dan te worden voorgedragen. Dat verklaart ook waarom ze heel ritmisch zijn en op rijm staan. Ritme en rijm maken dan ook dat dit verhaal makkelijk te begrijpen is en dat er gelijk een goed beeld van is. Dat het een goed verhaal is blijkt uit het feit dat het verhaal nog steeds erg populair is en inmiddels in heel veel verschillende versies en uitgaven is / zijn uitgebracht. Zo is er ook een toneelvoorstelling van Reynaert de Vos en zijn er vele moderne versies film en boekmateriaal verschenen.

    Over de auteur

Een belangrijk deel van datgene wat Willem zijn publiek wilde vertellen openbaart zich niet aan mensen die zijn werk vanuit een passieve consumentenhouding benaderen. Zeker niet aan ons die meer dan zeven eeuwen later leven dan deze auteur. Het doorgronden van het versluierde is een belangrijke voorwaarde voor het ervaren van de rijke beleving die zijn dierenepos ons te bieden heeft. Dat vergt inspanning en soms raken we het spoor dan ook nog helemaal bijster. Meteen al in de inleiding van Van den Vos Reynaerde kan een complexe verborgen inhoud opgemerkt worden:

Willem stelt dus dat hij zijn Van den Vos Reynaerde in opdracht van een dame geschreven heeft. Hij vermeldt dit in een proloog die nogal wat vragen oproept. Het woord 'Al' in de zin "Al begripic die grongaerde" is syntactisch niet sterk. Verder komt het bekritiseren van kinkels en dwazen ook al eerder in de inleiding voor. En wil de schrijver mensen die zich vol inzet met eervolle zaken bezighouden nu werkelijk oproepen om welgemanierd te leven?  Hoe kan dit alles, terwijl schrijver Willem zelf zeker niet tot "die dopren ende die doren'' gerekend kan worden.

Wanneer we het vreemd toegepaste woordje 'Al' nemen en daar de eerste letters van de vier daaraanvolgende zinnen toevoegen, dan verschijnt de naam 'Aleide'. Door middel van dit acrostichon maakt Willem satirisch gebruik van de gewoonte om een literair werk op te dragen aan een dame die een vooraanstaande plaats inneemt in de samenleving. Hij drijft daarmee de spot omdat hij zijn Van den Vos Reynaerde opdraagt aan een vijand van zijn landsvrouwe Margaretha van Constantinopel (als we er van uitgaan dat Willem bij haar in dienst was dan krijgt zijn spot nog een extra dimensie). Deze Aleide was namelijk getrouwd met Jan I van Avesnes, een prominente edelman die op voet van oorlog leefde met zijn moeder gravin Margaretha (zie: De Vlaams-Henegouwse Successieoorlog). Bovendien was Aleide de zus van de graaf van Holland, Rooms koning Willem II, eveneens een belangrijke tegenstrever van Margaretha van Constantinopel.

Maar wat kunnen we aanvangen met dat onlogische "Ic wille dat die ghene horen die gherne pleghen der eeren"?

Het West-Vlaams is de streektaal die de meeste kenmerken van het Middelnederlands heeft behouden. Het leverde indertijd een belangrijke bijdrage aan standaardisering van het Middelnederlands. Daarin speelde de handelsstad Brugge een hoofdrol. In deze streektaal blijft, evenals in het Brabants, de h nogal eens onuitgesproken. Als we dit taalkundig fenomeen toepassen op het woordje 'eeren' uit voornoemde zin, dan staat er "Ik wil dat diegenen luisteren die graag de heren verwennen."

Willem is een meesterlijk satiricus en verteller.

Bron: http://www.muziektheater.info/Willem%20die%20Madocke%20maecte.htm

Samenvatting

Hofdag in het dierenrijk; bijna alle dieren klagen bij koning Nobel over de streken die Reinaert de vos hun heeft geleverd. Maar hoe krijg je een listige vos zover dat hij zich vrijwillig aan een gerechtelijke procedure onderwerpt? Bruun de beer en Tibeert de kater, die er achtereenvolgens opuit worden gestuurd om de vos te dagvaarden, ondervinden aan den lijve dat dat niet eenvoudig is. Nadat beide meer dood dan levend aan het hof zijn teruggekeerd, slaagt Grimbeert de das er ten slotte in Reinaert mee te krijgen naar het hof. Daar wordt hij in staat van beschuldiging gesteld en ter dood veroordeeld. Zijn aartsvijanden Bruun, Tibeert en Isengrijn de wolf vertrekken om de galg in orde te maken. Onderwijl weet Reinaert koning Nobel met een prachtig leugenverhaal wijs te maken dat juist deze drie dieren gestraft moeten worden, en dat hijzelf onschuldig is. Als hij dan ook nog terloops een schat ter sprake brengt, is de koning - en vooral de koningin - snel overtuigd: Reinaert wordt vrijgesproken. In de ontknoping van het verhaal maakt Reinaert opnieuw enkele slachtoffers. Koning Nobel en zijn hof blijven verslagen en gedesillusioneerd achter.

Van den vos Reynaerde is geschreven in de dertiende eeuw, toen de ridderliteratuur nog volop bloeide. De vos spot met alles en iedereen uit die ridderwereld. De koning is zo begerig naar de niet bestaande schat waarover Reinaert spreekt, dat hij de vos gelooft en zijn trouwe vazallen afvalt. Bruun, die als boodschapper door de koning op pad wordt gestuurd om Reinaert op te halen, vergeet zijn opdracht als de vos over honing praat. De hovelingen worden gedreven door gulzigheid, wellust en honger naar macht en Reinaert maakt daar gebruik van om zijn doel te bereiken. Hij was een doortrapte schurk. De sluwe vos werd door de schrijver van dit verhaal gebruikt om zijn publiek telkens op het verkeerde been te zetten. De ene keer wekt hij bewondering door zijn slimheid, dan weer roept hij afschuw op door de manier waarop hij anderen te grazen neemt.

De schrijver van dit verhaal maakt zich meteen in de eerste regel bekend: ‘Willem die Madocke maecte’. We kennen dus zijn voornaam, Willem, en we weten dat hij deMadoc schreef, een boek waarvan geen snipper bewaard is gebleven. Van den vos Reynaerde is een heel vrije bewerking van Franse verhalen over de vos Renart. Willem heeft dit zo meesterlijk gedaan, dat hij wel een groot schrijver geweest moet zijn. Dit maakt het des te spijtiger dat zijn andere boek verloren is gegaan.

Bron: http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/middeleeuwen/literatuurgeschiedenis/lgme042.html